Networking biznesowy w Norwegii to klucz do sukcesu dla przedsiębiorców i profesjonalistów chcących rozwinąć swoją działalność w tym skandynawskim kraju. Norweska kultura biznesowa, choć otwarta i przyjazna, ma swoje unikalne cechy, które warto poznać, aby skutecznie budować relacje i nawiązywać wartościowe kontakty. Przyjrzymy się strategiom, miejscom i narzędziom, które pomogą Ci efektywnie networkować w norweskim środowisku biznesowym.
Zrozumienie norweskiej kultury biznesowej
Zanim zagłębimy się w konkretne strategie networkingu, warto zrozumieć fundamenty norweskiej kultury biznesowej:
Egalitaryzm w norweskiej kulturze biznesowej
Jedną z najważniejszych wartości w norweskiej kulturze biznesowej jest egalitaryzm, czyli wiara w równość i sprawiedliwość w środowisku pracy. W przeciwieństwie do wielu krajów, gdzie hierarchia odgrywa kluczową rolę, w Norwegii organizacje cechują się płaskimi strukturami. Hierarchia jest stosunkowo niewielka, a relacje między pracownikami, menedżerami i właścicielami firm oparte są na wzajemnym szacunku i równych zasadach. Liderzy w norweskich firmach często przyjmują rolę mentorów i przewodników, zamiast autorytarnych zarządców, co tworzy atmosferę wzajemnego wsparcia i zaufania. Pracownicy nie obawiają się wyrażania swoich opinii, a współpraca między członkami zespołu opiera się na otwartym dialogu. W efekcie, podejmowanie decyzji jest wspólne i opiera się na konsensusie, a nie na rozkazach wydawanych „z góry”.
Bezpośredniość i otwarta komunikacja
Drugim kluczowym aspektem norweskiej kultury biznesowej jest bezpośredniość, czyli otwarta i szczera komunikacja. Norwegowie preferują komunikację, która jest jasna, precyzyjna i bez niepotrzebnych formalności. Sztuka prowadzenia rozmów jest oparta na uczciwości i autentyczności – rozmówcy wyrażają swoje opinie bez owijania w bawełnę, co w wielu kulturach może być interpretowane jako zbyt bezpośrednie lub wręcz chłodne podejście. Dla Norwegów takie podejście to jednak wyraz szacunku, ponieważ wierzą, że otwarte wyrażanie myśli ułatwia budowanie uczciwych i klarownych relacji. W norweskim networkingu biznesowym jest to szczególnie ważne, gdyż norwescy partnerzy oczekują szczerości oraz jasnego przedstawienia swoich intencji, co pozwala na uniknięcie potencjalnych nieporozumień.
Punktualność jako wyraz szacunku
Punktualność jest kolejnym filarem norweskiej kultury biznesowej. Norwegowie wyjątkowo cenią punktualność, zarówno w codziennych spotkaniach, jak i w formalnych negocjacjach biznesowych. Szacunek dla czasu innych osób jest traktowany jako wyraz profesjonalizmu i rzetelności. W praktyce oznacza to, że każda minuta spóźnienia może być odbierana jako brak szacunku dla rozmówcy, a także niewłaściwe podejście do współpracy. W norweskiej kulturze biznesowej punktualność ma głębsze znaczenie, symbolizując dbałość o szczegóły oraz efektywne zarządzanie czasem. Dlatego też osoby chcące nawiązać współpracę z norweskimi partnerami powinny zainwestować w dobrą organizację i zaplanowanie, by unikać sytuacji, w których mogłyby naruszyć tę ważną zasadę.
Work-life balance jako fundament relacji zawodowych
Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym to priorytet w norweskiej kulturze, w której praca nie stanowi centrum życia. Norwegowie starają się pracować efektywnie, aby móc spędzać czas z rodziną i na aktywnościach pozazawodowych. W kulturze biznesowej Norwegii pracownicy i liderzy szanują granice między życiem zawodowym a prywatnym, unikając przeciążania obowiązkami oraz promując zdrową równowagę. W praktyce oznacza to, że spotkania biznesowe oraz interakcje związane z pracą są planowane w godzinach roboczych, a naruszanie czasu wolnego jest rzadkością. Często norwescy pracodawcy wprowadzają także rozwiązania umożliwiające elastyczne godziny pracy lub skrócony tydzień pracy, co podkreśla ich zaangażowanie w zachowanie work-life balance. Dla partnerów zagranicznych może to być nowość, jednak zrozumienie tego aspektu jest kluczowe, aby zbudować efektywną i długotrwałą współpracę.
Wpływ wartości norweskiej kultury na networking biznesowy
Wszystkie wymienione wartości: egalitaryzm, bezpośredniość, punktualność oraz równowaga między pracą a życiem prywatnym, mają istotny wpływ na networking biznesowy w Norwegii. Norwegowie cenią sobie nawiązywanie relacji opartych na wzajemnym zrozumieniu i szacunku, unikając przy tym presji i rywalizacji. Networking w Norwegii różni się od bardziej konkurencyjnych modeli spotykanych na przykład w USA czy Wielkiej Brytanii – tam spotkania biznesowe służą budowaniu długofalowych relacji, a nie jedynie szybkiej wymianie kontaktów. Norwegowie przywiązują dużą wagę do autentyczności i preferują podejście oparte na jakości, a nie ilości, co w praktyce oznacza, że podczas networkingu bardziej liczy się zbudowanie solidnych, osobistych relacji, niż liczba zawartych umów.
Kluczowe strategie networkingu biznesowego w Norwegii
Networking w Norwegii różni się znacząco od tego, co można zaobserwować w wielu innych krajach. Norwegowie cenią długoterminowe, autentyczne relacje oparte na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. Skuteczne budowanie kontaktów wymaga jednak dostosowania się do lokalnej kultury i wartości, które kształtują norweskie podejście do biznesu. Aby nawiązać wartościowe relacje w norweskim środowisku biznesowym, warto skupić się na kilku kluczowych strategiach.
Budowanie autentycznych relacji
W Norwegii autentyczność i szczerość to podstawa relacji biznesowych. W odróżnieniu od kultur, gdzie popularna jest szybka wymiana wizytówek i powierzchowne kontakty, Norwegowie stawiają na długotrwałe i głębsze relacje. Dlatego warto unikać podejścia nastawionego wyłącznie na osiągnięcie szybkich korzyści. Rozpoczynając kontakt, warto postawić na otwartość i szczerość w rozmowach – nie tylko o interesach, ale także o kulturze i codziennym życiu w Norwegii. Norwegowie cenią osoby, które wykazują autentyczne zainteresowanie ich krajem, co pozwala na budowanie relacji opartych na wzajemnym zrozumieniu i szacunku. Ważne jest również, aby być cierpliwym – zaufanie nie powstaje z dnia na dzień i wymaga czasu, szczególnie w tak bezpośredniej i otwartej kulturze jak norweska.
Wykorzystanie LinkedIn dla profesjonalistów w Norwegii
LinkedIn jest jednym z najważniejszych narzędzi do networkingu biznesowego w Norwegii. Platforma ta jest szczególnie popularna wśród norweskich profesjonalistów, dlatego warto zadbać o odpowiednio przygotowany profil. Kluczowe jest, aby profil był dostępny w języku angielskim lub norweskim – oba języki są akceptowane w norweskim środowisku biznesowym. Przydatne będzie również dołączenie do grup branżowych związanych z rynkiem norweskim oraz aktywne uczestnictwo w dyskusjach i dzielenie się wartościowymi treściami. Tworząc sieć kontaktów na LinkedIn, warto zachować umiar – Norwegowie nie przepadają za nachalnym podejściem, dlatego warto podchodzić do nowych znajomości z szacunkiem i subtelnością.
Etykieta biznesowa w Norwegii
Znajomość norweskiej etykiety biznesowej jest kluczowa w budowaniu efektywnego networkingu. W Norwegii panują określone zasady dotyczące komunikacji i kontaktów biznesowych. Na początku znajomości zaleca się używanie formalnego zwrotu „De” (Wy) zamiast bezpośredniego „du” (ty), chyba że rozmówca sam zaproponuje przejście na mniej formalną formę. Kolejną niezwykle ważną zasadą jest punktualność – każde spóźnienie jest traktowane jako brak szacunku i oznaka braku profesjonalizmu. Norwegowie cenią osoby, które potrafią docenić ich czas i pracować zgodnie z ustalonym harmonogramem.
Kolejnym ważnym aspektem norweskiej etykiety biznesowej jest skromność i umiar. W norweskiej kulturze odradza się ostentacyjne chwalenie się oraz agresywny marketing osobisty, który może być odbierany jako nieprofesjonalny. Norwegowie preferują subtelność w autoprezentacji i cenią osoby, które potrafią mówić o swoich sukcesach z umiarem. Ważnym elementem jest również poszanowanie czasu wolnego – norweskie życie zawodowe jest jasno oddzielone od prywatnego. Dlatego unikanie kontaktów biznesowych po godzinach pracy czy w weekendy jest wyrazem szacunku dla norweskich partnerów.
Spotkania networkingowe
W Norwegii spotkania networkingowe oferują liczne możliwości dla przedsiębiorców i profesjonalistów, szczególnie w dużych miastach takich jak Oslo, gdzie różnorodne organizacje i wydarzenia wspierają nawiązywanie kontaktów biznesowych i wymianę wiedzy.
Oslo Business Forum jest jednym z najbardziej prestiżowych wydarzeń w Norwegii, przyciągającym liderów biznesu z różnych branż. Organizowane raz do roku, forum skupia ponad 3000 uczestników, w tym menedżerów, inwestorów i innowatorów, którzy mogą zdobywać inspirację i rozwijać swoje umiejętności przywódcze. Forum oferuje szansę na rozwój poprzez sesje z międzynarodowymi mówcami oraz warsztaty, które koncentrują się na najnowszych trendach i strategiach biznesowych.
Startup Norway to organizacja, która wspiera norweski ekosystem startupowy i organizuje regularne meetupy. Wydarzenia te mają na celu łączenie młodych firm z potencjalnymi inwestorami, mentorami oraz specjalistami z różnych dziedzin. Startup Norway umożliwia przedsiębiorcom rozwijanie kontaktów oraz wymianę doświadczeń, co jest szczególnie cenne dla osób rozpoczynających działalność na norweskim rynku.
TRUST to wyjątkowa organizacja networkingowa działająca w Oslo, skierowana do polskich przedsiębiorców. Wydarzenia i spotkania TRUST odbywają się w języku polskim, co tworzy przyjazne środowisko dla osób, które rozpoczynają działalność lub rozwijają swoje firmy na norweskim rynku. Organizacja wspiera nawiązywanie relacji i wymianę doświadczeń wśród polskich przedsiębiorców, oferując platformę do budowania długotrwałych kontaktów i współpracy.
Spotkania TRUST to przestrzeń, gdzie przedsiębiorcy mogą dzielić się swoimi wyzwaniami i sukcesami, wspólnie poszukując inspiracji i rozwiązań. Każde wydarzenie jest okazją do poznania realiów biznesowych Norwegii, a także do uzyskania wsparcia od osób o podobnym zapleczu kulturowym i zawodowym.
Wszystkie te inicjatywy wspierają rozwój biznesowy w Norwegii, oferując platformę do wymiany pomysłów, inspiracji i doświadczeń w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. Dla przedsiębiorców zainteresowanych norweskim rynkiem, udział w spotkaniach takich jak Oslo Business Forum, meetupy organizowane przez Startup Norway oraz wydarzenia TRUST mogą stanowić solidny fundament do budowania efektywnej sieci kontaktów i rozwijania działalności na rynku skandynawskim.
Lokalne izby handlowe i stowarzyszenia biznesowe
Dołączenie do norweskich izb handlowych i stowarzyszeń biznesowych to skuteczny sposób na rozszerzenie sieci kontaktów, dostęp do wiedzy rynkowej i zrozumienie lokalnych przepisów.
- Norweska Izba Handlowa (Næringslivets Hovedorganisasjon) – Znana jako NHO, jest największą organizacją biznesową w Norwegii, zrzeszającą przedsiębiorców z różnych sektorów. Oferuje szeroką gamę usług, w tym doradztwo prawne, wsparcie przy negocjacjach oraz dostęp do branżowych wydarzeń. Członkostwo w NHO pozwala nawiązać kontakty z przedsiębiorcami i liderami biznesowymi, co może być kluczowe dla firm wchodzących na norweski rynek.
- Innovasjon Norge – To agencja rządowa, która wspiera norweskie przedsiębiorstwa, startupy i innowacyjne projekty. Innovasjon Norge oferuje finansowanie, doradztwo oraz wsparcie w promocji międzynarodowej, co czyni ją atrakcyjnym partnerem dla firm poszukujących możliwości rozwoju i ekspansji na rynku norweskim. Dołączenie do Innovasjon Norge może otworzyć przed firmami drzwi do cennych zasobów oraz pomocy w zakresie wprowadzania innowacyjnych rozwiązań na rynek.
Efektywne nawiązywanie kontaktów z norweskimi przedsiębiorcami
Nawiązywanie kontaktów biznesowych w Norwegii to sztuka, która wymaga pewnego przygotowania, zrozumienia lokalnej kultury oraz specyfiki komunikacji. Norwegowie znani są ze swojej bezpośredniości, przywiązania do wartości takich jak szczerość i szacunek dla życia prywatnego, co wpływa na ich sposób nawiązywania relacji zawodowych. Jeśli planujesz współpracować z norweskimi przedsiębiorcami, oto kilka zasad, które warto mieć na uwadze.
Przygotowanie do rozmów biznesowych
Wchodząc do norweskiego świata biznesu, warto zacząć od zdobycia choćby podstawowej znajomości języka norweskiego. Nawet proste zwroty, takie jak „hei” (cześć) czy „takk” (dziękuję), są zawsze mile widziane i doceniane. Chociaż większość Norwegów płynnie mówi po angielsku, pokazanie chęci do nauki ich języka może stanowić wyraz szacunku i zaangażowania w relację. Język to jednak tylko jeden z elementów przygotowania – warto również dobrze zrozumieć stan norweskiej gospodarki oraz specyfikę branży, w której planujesz działać. Norwegowie cenią sobie, gdy partnerzy biznesowi przychodzą przygotowani, świadomi wyzwań i trendów na rynku. Takie podejście nie tylko ułatwia rozmowę, ale też buduje zaufanie od pierwszych chwil współpracy.
Small talk po norwesku – inny niż myślisz
W Norwegii kultura small talk różni się od tego, do czego przyzwyczajeni mogą być przedsiębiorcy z innych krajów. Tutaj rozmowy wstępne są bardziej stonowane, a Norwegowie niechętnie dzielą się z nowo poznanymi osobami szczegółami ze swojego życia prywatnego. Na początku relacji warto więc unikać tematów osobistych i skupić się na bezpiecznych tematach, takich jak pogoda, norweska przyroda, sport – szczególnie narciarstwo, które jest bardzo popularne w Norwegii – czy podróże. Ważnym aspektem rozmowy w Norwegii jest również cisza. Norwegowie nie czują potrzeby wypełniania każdej pauzy w rozmowie; chwile milczenia są tu naturalne i często spotykane. Dla osób z innych kultur, przyzwyczajonych do ciągłości konwersacji, może to być zaskakujące, ale warto się do tego przyzwyczaić i nie traktować takich chwil jako niezręcznych.
Jak zadbać o długotrwałe relacje?
Pierwsze spotkanie to zaledwie początek – kluczowe jest umiejętne utrzymanie relacji biznesowych. W Norwegii docenia się konkretność i rzeczowość, dlatego po spotkaniu warto wysłać krótkiego e-maila z podziękowaniem, zawierającego kilka zdań podsumowujących rozmowę. To prosty, ale skuteczny gest, który pokazuje profesjonalizm i podtrzymuje kontakt. Norwegowie przywiązują dużą wagę do work-life balance, dlatego warto pamiętać, aby unikać wysyłania wiadomości po godzinach pracy oraz w weekendy. Utrzymanie zdrowych granic między pracą a życiem prywatnym jest tu istotne, a niewłaściwe godziny kontaktu mogą być odebrane jako brak szacunku.
Najważniejszym elementem budowania trwałej współpracy w Norwegii jest jednak wiarygodność. Jeśli coś obiecasz, upewnij się, że dotrzymasz słowa. Norweska kultura biznesowa opiera się na wzajemnym zaufaniu, a niesłowność może znacząco obniżyć Twoją pozycję w oczach norweskich partnerów. Uczciwość i rzetelność są tu nieodzownymi wartościami, dlatego podejście oparte na konsekwencji i dbałości o detale stanowi fundament relacji biznesowych.
Wykorzystanie technologii w networkingu biznesowym w Norwegii
W dzisiejszych czasach nawiązywanie kontaktów biznesowych nie ogranicza się już tylko do tradycyjnych spotkań. Dzięki technologii i różnorodnym platformom online, przedsiębiorcy mają wiele możliwości, aby rozszerzyć swoją sieć kontaktów. W Norwegii, gdzie nowoczesne podejście do biznesu jest na porządku dziennym, warto znać kilka kluczowych narzędzi, które mogą ułatwić ten proces.
Jednym z najpopularniejszych serwisów jest Meetup.com, platforma, która pozwala na organizację i uczestnictwo w lokalnych wydarzeniach. Dzięki niej można łatwo znaleźć spotkania tematyczne, warsztaty czy seminaria, które gromadzą ludzi o podobnych zainteresowaniach. W Norwegii, gdzie networking oparty na relacjach jest niezwykle ważny, uczestnictwo w takich wydarzeniach może przynieść wiele korzyści. Dzięki Meetup można nie tylko nawiązać nowe znajomości, ale także zyskać cenne informacje o rynku i branży.
Innym istotnym narzędziem jest FINN.no, norweski portal z ogłoszeniami, który obejmuje szeroki zakres tematów, od ofert pracy po propozycje współpracy biznesowej. Umożliwia to przedsiębiorcom nie tylko znalezienie partnerów, ale także dostęp do różnych zasobów, które mogą być pomocne w rozwijaniu działalności. Platforma ta jest miejscem, gdzie można odkryć lokalne inicjatywy oraz zidentyfikować potencjalne możliwości współpracy.
Kolejnym cennym narzędziem jest Brønnøysundregistrene, oficjalny rejestr firm w Norwegii. Umożliwia on przeprowadzenie gruntownego researchu, dzięki czemu można lepiej poznać swoich potencjalnych partnerów i ich działalność. To narzędzie jest szczególnie przydatne dla tych, którzy chcą nawiązać poważne relacje biznesowe oparte na zaufaniu i wzajemnym zrozumieniu.
Norwegowie są również bardzo otwarci na nowe technologie, co sprawia, że korzystanie z aplikacji mobilnych do networkingu staje się coraz bardziej popularne. Vipps to jedna z najbardziej rozpoznawalnych aplikacji w Norwegii, używana głównie do płatności, ale również do wymiany kontaktów biznesowych. To szybki i wygodny sposób na przesyłanie informacji o sobie, a także na nawiązywanie relacji.
Innym interesującym rozwiązaniem jest aplikacja Tripod, stworzona przez norweski startup. Oferuje ona platformę do networkingu podczas wydarzeń, co ułatwia nawiązywanie kontaktów i interakcje z innymi uczestnikami.
Warto również zwrócić uwagę na rosnącą popularność wirtualnych wydarzeń networkingowych. W obliczu globalnych zmian, takie formy komunikacji stają się nie tylko modne, ale wręcz niezbędne. Uczestnictwo w webinarach organizowanych przez norweskie firmy i organizacje to świetny sposób na zdobycie wiedzy oraz nawiązanie nowych kontaktów.
Strategie networkingu w skandynawskim biznesie
Networking w skandynawskim biznesie, a zwłaszcza w Norwegii, różni się od bardziej bezpośrednich i ekspresyjnych modeli znanych z innych krajów. W Skandynawii kluczową rolę odgrywa autentyczność i subtelność, a relacje buduje się w sposób przemyślany i zrównoważony. Aby osiągnąć sukces w budowaniu kontaktów na tym rynku, warto stosować kilka podstawowych zasad.
Autentyczność jest jedną z najważniejszych wartości cenionych przez Skandynawów. W norweskiej kulturze biznesowej ceniona jest szczerość, dlatego warto być naturalnym i transparentnym w komunikacji. Norwegowie szybko dostrzegają nieszczerość i mogą traktować ją jako sygnał ostrzegawczy. Zamiast próbować sprawiać wrażenie kogoś, kim się nie jest, warto pokazać swoją prawdziwą osobowość oraz zainteresowanie lokalną kulturą. Autentyczność jest również postrzegana jako wyraz szacunku i zaufania, co jest kluczowe w długoterminowych relacjach.
Kolejną zasadą jest profesjonalizm, który w Norwegii obejmuje punktualność, przygotowanie i szacunek dla czasu rozmówcy. Norwegowie przywiązują dużą wagę do efektywności i skrupulatności, więc warto zadbać o każdy szczegół przed spotkaniem. Spóźnienie lub brak przygotowania może zostać odebrane jako brak szacunku i profesjonalizmu. Poza tym, w skandynawskiej kulturze biznesowej minimalizm i prostota są na porządku dziennym – w rozmowach warto unikać zbędnych formalności i skupiać się na istocie sprawy, co pozwala na szybsze przejście do konkretnych tematów.
Wzajemność jest kolejnym filarem skutecznego networkingu w Norwegii. Norwegowie wierzą w budowanie relacji opartych na wzajemnym wsparciu i wymianie, więc networking to nie tylko czerpanie korzyści, ale również dawanie wartości od siebie. Warto podzielić się swoją wiedzą, zasobami lub kontaktami, które mogą pomóc norweskiemu partnerowi. Taki model współpracy i dzielenia się zasobami sprzyja wzajemnemu zaufaniu, które jest fundamentem długoterminowych relacji biznesowych w Skandynawii. Wzajemność jest często wyrażana poprzez małe gesty, takie jak pomoc w znalezieniu odpowiednich kontaktów lub udostępnienie swojej wiedzy w konkretnym obszarze.
Na koniec należy pamiętać o cierpliwości. W Norwegii, podobnie jak w innych krajach skandynawskich, proces budowania relacji biznesowych może wymagać czasu. Norwegowie potrzebują czasu, aby zbudować zaufanie, dlatego warto unikać pośpiechu i nacisku na szybkie decyzje. Powolne tempo rozwijania relacji nie oznacza braku zainteresowania, lecz raczej głęboko zakorzenioną kulturę zaufania i dokładności. Norwegowie doceniają relacje oparte na zrozumieniu i szacunku, dlatego cierpliwe podejście do współpracy może zaowocować silnymi, stabilnymi więzami biznesowymi.
W Norwegii liczy się nie tylko wiedza, ale także relacje – kogo znasz i jak dbasz o te kontakty. Stosowanie się do powyższych zasad może pomóc w osiągnięciu sukcesu i efektywnym budowaniu sieci kontaktów na norweskim rynku.
FAQ (Frequently Asked Questions)
Jak szybko można zbudować sieć kontaktów biznesowych w Norwegii?
Budowanie sieci kontaktów w Norwegii to proces długoterminowy. Norwegowie cenią autentyczne relacje, które buduje się z czasem. Może to zająć od kilku miesięcy do roku lub więcej, zanim zaczniesz widzieć konkretne rezultaty swoich działań networkingowych.
Czy znajomość języka norweskiego jest konieczna do efektywnego networkingu w Norwegii?
Chociaż większość Norwegów mówi płynnie po angielsku, znajomość podstaw języka norweskiego może być dużym atutem. Pokazuje to Twoje zaangażowanie i szacunek dla lokalnej kultury, co jest wysoko cenione w biznesie.
Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez zagranicznych przedsiębiorców podczas networkingu w Norwegii?
Najczęstsze błędy to zbyt agresywne podejście do sprzedaży, ignorowanie zasad work-life balance, nierespektowanie czasu innych (np. spóźnianie się) oraz brak zrozumienia dla norweskiej kultury biznesowej opartej na równości i bezpośredniości.
Czy w Norwegii akceptowane jest nawiązywanie kontaktów biznesowych przez media społecznościowe?
Tak, media społecznościowe, szczególnie LinkedIn, są powszechnie używane do nawiązywania kontaktów biznesowych w Norwegii. Pamiętaj jednak, aby zachować profesjonalizm i nie być zbyt nachalnym w swoich próbach nawiązania kontaktu.
Jak ważne są nieformalne spotkania w budowaniu relacji biznesowych w Norwegii?
Nieformalne spotkania, takie jak lunche biznesowe czy after-work, są ważną częścią kultury biznesowej w Norwegii. Pozwalają one na budowanie bardziej osobistych relacji, co jest cenione w norweskim biznesie. Pamiętaj jednak, aby zachować umiar i szanować granice między życiem zawodowym a prywatnym.